Yazı konusu kamu zararı yanlış idari kararla oluşan kamu zararıdır. Herhangi bir suçla ilişkili olduğu düşünülmemektedir. AkParti'nin seçim başarısı için aylık 124 milyon ₺ kamu zararına yol açıldığına yönelik dolaylı bir suçlama (TCK 257/1) olduğu iddia edilebilse de zarara neden olanlar arasında bakanlık makamı da bulunduğundan net olmayan suçlamaya girilmesi doğru görülmemiştir. Sözleşmeye göre Görevli Şirketin (GŞ) idari karar sonucu oluşan indirimlere herhangi bir itiraz hakkı olmadığından kamu zararı sadece bakan ve ilgili kurum görevlilerine zimmetle geri alınabilir.
Avrasya Tünelinde oluşan bu zararın
KGM’nin işlerinde olduğu düşünülmemektedir. Burada kritik husus indirimin
geçiş talebine etkisinin olmaması[1]
nedeniyle hizmet kullanıcılarının yükümlülüğündeki ücrette indirim miktarının devlet
tarafından ödenmesidir. Zamanında sözleşme tasarıları hazırlanırken halk ve devlet düşünülmediğinden, Bakan Turhan'ın dediği gibi müteahhitler ihalede "teklif versinler diye her türlü avantajı sağlamaya çalıştıklarından", YİD modelinin kullanılma gayesi milletin kaynaklarını müteahhitlere transfer etmek olduğundan sözleşmelere kamu gözüyle bakılmamıştır. Bu çalışma şekli de sözleşme maddelerini akıl dışı uygulamanın kamu zararı doğurabilecek hükümler ihtiva etmesine neden olmuştur.
Öncelikle 2022 yılı araç geçişine
dair Bakan Karaismailoğlu’nun paylaşımı verilecektir. Bu paylaşımda bulunan
bakan Avrasya Tünelinde indirimin kamu zararı olacağını bilmektedir. Çünkü
Bakan Karaismailoğlu gündüz (53,00 ₺) ve gece (26,50 ₺) tarifesi nedeniyle 2022’nin
Şubat-Haziran döneminde %39 ve %69, Temmuz-Aralık döneminde %53 ve %76 indirim
yapmış olup indirimle oluşan fark bedelleri hizmet kullanıcıları yerine
devletçe ödenmiştir. Minimum garantiye tabi kalan garanti (25,6-19 milyon)
aracın katkı payının tamamı ise 2023 yılı Nisan ayına kadar ödenmiştir. Bu ödemelere
neden olan bakan ve kamu görevlileri Şubat ayında geçiş ücretini uygulamak
yerine 2023 seçimleri için tarifeyi değiştirmemiş ve Şubat ayından itibaren aylık 124
milyon ₺ kamu zararına neden olmaya başlamıştır.
Resim 1: Bakan Karaismailoğlu’nun Paylaşımı. Not: Burada kaçak geçişler dâhil araç kullanımının belirtildiği düşünülmektedir.
Bahsedilecek kamu zararı 14 Ekim 2022’de güncellenen ve Görevli Şirketin internet sayfasından yayınlanan rapora ve sözleşme maddelerine dayalı olarak hesaplanmıştır. Buradan itibaren sözleşme maddeleri ve linkler verilerek kamu zararı anlatılacaktır.
Yayımlanan Görevli Şirket Raporu firmanın sitesinden indirilebilir. Raporun 4 ve 147’nci
sayfasındaki verilerle aşağıdaki tablo elde edilmiştir. Tablo, Şubat 2017 – Eylül
2022 arası geçişlerin minimum garantiye oranını göstermektedir. Uygulama
Sözleşmesinin (US) 23’üncü maddesine göre yıllık minimum
garanti adedi 25.000.000 * (1,005)(n-1) ile bulunmaktadır. “n”
işletme yılıdır. Eğer bu garanti aşılacak olsaydı US’nin 22.3’üncü maddesine göre
tünel kapasitesine kadar geçen araç başına ücretin %70’i GŞ’indir. Bakanlık ve
GŞ, garanti üstü gelir paylaşımı diye bu maddeye ilişkin ifadeler
kullanmaktadır. Ancak aşağıdaki tablodan minimum garantinin aşılmasının zor
olduğu görülmektedir.
Avrasya Tünelinde 2017 ve 2018 yılı
hariç tüm yıllarda en az bir dönem indirim gerçekleşmiştir. Dolayısıyla tablodan, 2019 yılından itibaren başlayan indirimlerin
garanti geçişlerine etki etmediği söylenebilir. 2020 ve 2021 yılları
pandemi etkisi nedeniyle ciddi düşüş yaşanmış olduğundan değerlendirmeye dâhil
edilmesi doğru değildir; geri kalan 4 yılın (indirimsiz ve indirimli ikişer
yıl) değerlendirilmesinde ise indirimlerin talebi artırmadığı görülmektedir.
Ancak US’nin 22.4’üncü maddesine göre İdare isteği ile yapılan indirimde
oluşacak fark, GŞ’e her ayı takip eden ikinci ayın sonuna kadar ödenmektedir.
Minimum garanti gerçekleşmeleri
tablosu US’nin 22.4’üncü maddesiyle birlikte ele alındığında; devlet
2017 ve 2018 yıllarında gerçekleşme yüzdeleriyle ilgili 1 kuruş ödeme
yapmamıştır. 2019-2022 yıllarındaki geçişler içinse indirimle oluşan farklar, takip eden 2 ay içinde GŞ’e ödenmiştir. Minimum garantinin
gerçekleşmeyen kısımları içinse değişen bir durum söz konusu olmayıp US’nin
22.3’üncü maddesi gereği ertesi yıl Nisan ayına kadar ödemeler
gerçekleştirilmiştir. Yani yukarıdaki tabloda 2019-2022 yıllarının beyaz
sütunlarda devlet, hizmet kullanıcıları için ödeme yapmasına karşın yeterli
talep artışı oluşmadığı için kamu zararına yol açılmıştır. Son yıllarda ve
özellikle seçim döneminde giderek artan indirim oranları nedeniyle de oluşan
kamu zararı daha fazla artmakta olup ücret dönemlerinde oluşan fark ve
indirim oranları Tablo 2’de verilmiştir.
Gündüz ve gece tarifesinin olması nedeniyle
seçim döneminde %60 ve %80 indirim oranlarına karşılık olarak 78,10 ₺ ve 104,60
₺’lik farklar İdare tarafından GŞ’e ödenmektedir. Seçim döneminde garantinin
%70’i nispetinde geçişe karşılık ağırlıklı indirim oranının %63’e denk geldiği
tahmin edilirse aylık zarar 124 milyon TL’dir. Aylık
garanti gerçekleşmesi ve ağırlıklı indirim oranın farklı seçilmesiyle farklı zarar tahmini yapılabilir. Tabii ki gerçekleşen kamu zararı her
ay araç geçiş mutabakatı ve bu belgeye dayalı fark ödemeleriyle hesaplanıp GŞ’e ödenmektedir...
İndirimin halk için yapıldığına
yönelik karşı iddiada bulunulabilir. Ancak bu
projelerin bütçeden para çıkmadan yapıldığıyla övünenler indirim yüzünden normalden
daha fazla garanti ödemesini milli bütçeden yapmaktadır! Avrasya Tüneli
ücretini ihale başlangıcından yer teslimi öncesine kadar dolar bazında 2,1
katına çıkaranlar halkı o zaman önemsemediği gibi şimdi de önemsememektedir.
Tablo 1 ücretteki indirimin talebe neredeyse hiç etki etmediğini gösterdiği
gibi indirime dair sözleşme hükümleri nedeniyle Tablo 1’den 2019-2022 yılları gerçekleşme
yüzdesinde devlet ödemesinin (kamu zararı) oluştuğu anlaşılmaktadır. Basiretli
bir yönetici indirimin kendi cebine (devlete) zararı olduğunu gördüğünde indirim
yapmayacağına göre Bakan Karaismailoğlu ve ilgili kamu görevlileri neden yüksek
indirimlerle kamu zararını artırmaktadır?
Kendi işimdeki yolsuzluk taleplerine geçit vermemeye çalışıp 2016'da çıktığım, 2019'dan itibaren ise hayatımın mahvolmasına yol açacak yolda bir Allah'ın kulu dahi şüphe götürmez suçlara karşı adalet beklemedi. Herkes sustu ve milyarlarca dolarlık suç işleyenlere destek oldu. Bunları gördükten sonra kendi halkını dolandıran Erdoğan'ın ülkeyi yönetmemesi tuhaf olurdu zaten. Halkı dolandıran Erdoğan'ın da, kaçak ulaşım altyapısı yapan bakanların da bu ülkeyi yönetmesi milletin tercihidir. Oy vererek ya da susarak yolsuzluklarla, dolandırıcılıklarla ve saçma sapan kamu zararlarıyla ülkeyi yıkıma götürecek olmak da tercihinizin kaçınılmaz sonu olacaktır.
[1] Çok az
etki etse de geçmiş yıllar geçiş adedi verilerine göre geçiş talebi artışı hususu ihmal edilecektir.
Ayrıca zarar hesabında yıl içi peyderpey yapılan ödemelerin ertesi yıl Nisan
ayına kadar yapılacak ödemelere göre faiz hesabında erimesi kaçınılmazdır. Yani
indirimin geçişlerde %5 artış sağladığını iddia etseler dahi yıl içi ödemelerin
ertesi yıla faiziyle taşınması, garanti gerçekleşmesinin %5’lik geçiş artışı etkisini
çok rahat kapatacaktır. Üstelik mevcut %60 indirimle gelecek %5 artış da
ücretin %40’ını ödemektedir; bu oran indirim olmadan geçecek herhangi bir
%5’lik garantinin indirimine dahi karşılık gelmemektedir!
a.n.s 16.46,2.6.23.5
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder